Wie denkt Máxima wel niet dat ze is om mensen in schulden advies te geven? vragen critici zich steeds vaker af. Met een belastingvrij inkomen van een kleine miljoen euro per jaar is de koningin ongeloofwaardig, klinkt het. Maar klopt dat wel en hoe ziet de anti-schuldenbranche dat zelf?
Kemal Rijken
Mijlendiep in het rood staan, je doorlopende rekeningen niet meer kunnen betalen of het incassobureau zodanig achter je aan krijgen dat je droog brood moet eten. Het zijn zaken waar steeds meer Nederlanders mee te maken hebben. Vorig jaar hadden zeker 726.000 mensen problematische schulden en dat aantal neemt alleen maar toe. Maar er is SchuldenlabNL, een club die alle mensen schuldenvrij wil krijgen. Hun erevoorzitter is koningin Máxima, die regelmatig anti-schuldenprojecten bezoekt om de mensen aan te moedigen beter met geld om te gaan. Verder houdt ze zich bezig met het promoten van financiële educatie voor jongeren, een kwetsbare groep als het op het maken van schulden aankomt.
De missie van Máxima komt niet uit de lucht vallen, want ze is van huis uit econome en bankier – voordat ze naar Nederland kwam werkte ze voor Deutsche Bank – en zet zich ook voor de VN in op geldgebied. Vorig jaar bestond SchuldenlabNL vijf jaar en daarom mocht Shownieuws de erevoorzitter interviewen. Máxima vertelde de doelgroep hoe belangrijk het is om goed met geld om te gaan. In aanloop naar de uitzending van 27 december 2023 deed SBS er alles aan het gesprek te promoten: eindeloze teasers rond reclameblokken en een gesprek aan de babbeltafel van Showniews waren een feit. ‘Ik dacht echt, toen ik naar huis reed: nou, we hadden zo vriendinnen kunnen worden,’ aldus presentator Tooske Ragas, die zichtbaar onder de indruk was.
Op ‘derde kerstdag’ was het zover. Om half negen ‘s avonds werd ‘Samen tegen schulden’ uitgezonden; een interview met koningin Máxima, afgewisseld met bekende en onbekende mensen die over schulden sprake. Het programma zat goed in elkaar, maar was geen kijkcijferkanon. Nog geen 147.000 mensen stemden op Shownieuws af en het werd Máxima’s slechtst bekeken tv-optreden ooit. Hoe had dit kunnen gebeuren? Zou het Máxima-effect voorbij zijn of had het SBS-publiek geen zin in een zwaar onderwerp? Dat werd niet duidelijk. Wel bleek dat kijkers waren weg-gezapt naar populaire programma’s op andere zenders.
Ondanks de domper liet Máxima zich niet uit het veld slaan. In het nieuwe jaar bezocht ze tal van initiatieven die schulden bij de gewone mensen moeten voorkomen. Volgens watcher Josine Droogendijk droeg ze daar altijd kleding die ze eerder al eens gedragen heeft. Ook werd bekend dat de koningin zelf zuinigjes aan kan doen. “Bijvoorbeeld zoeken naar de beste aanbiedingen en goedkoopste producten in de supermarkt,” zei ze tegen Libelle, waartegen ze eveneens opbiechtte shampooflesjes om te draaien die bijna op zijn. “En als er eten over is, dan gebruiken we dat de volgende dag.” Het leverde kritiek en hoongelach op sociale media op. Wie denkt Máxima wel dat ze is om mensen met schulden te adviseren? was op X en andere plekken het verwijt.
‘Ongeloofwaardig’
Een van de critici is Floris Müller, voorzitter van het Republikeins Genootschap – thans Republiek. Hij gelooft niet dat Máxima dagelijks shampootjes omdraait en kliekjes in de koelkast zet. “Het geld spuit van alle kanten het paleis in. Ze kan iedere dag een shampoofabriek kopen als ze zou willen.” En het gaat er ook niet om dat Máxima zuinig is, vindt hij. “Ze weet goed om te gaan met geld, want ze heeft zichzelf in een situatie gemaneuvreerd waarin ze zich geen zorgen meer hoeft te maken om geld.”
Müller snapt niet waarom deze Oranje zich inzet voor financiële educatie en het tegengaan van schulden. “Mensen met schulden in Nederland, dat is verschrikkelijk zwaar. Ik ga mee in het idee dat er iemand van hoger hand is die zich daarvoor inzet. Dat betekent dat deze mensen zich serieus genomen kunnen voelen. Maar hoe geloofwaardig is iemand die van alles krijgt?” vraagt de republikein zich af.
Máxima hoeft zich volgens Müller nooit zorgen te maken over het betalen van rekeningen. “Haar man verdient negen keer de Balkenendenorm en zij zes keer. Ook mogen ze negen ton per jaar aan vakanties declareren. Iemand die vanuit jaar positie voorgetrokken wordt, voor wie alles door de Nederlandse belastingbetaler betaald wordt en nog nooit één factuur voor een telefoonrekening of huur heeft gezien, laat staat een belastingenvelop; die moet mensen met schulden gaan vertellen hoe ze er het beste van moeten maken? Dat is de wereld op zijn kop.”
Kritische Kamerleden?
In tegenstelling tot Müller waarderen monarchie-kritische Tweede Kamerleden de inzet van Máxima juist. “Het doet er niet toe, ongeacht wie je bent, rijk of arm, van koninklijke bloeden of niet,” zegt Kamerlid Mohammed Mohandis (GroenLinks-PvdA). “Wat ik belangrijk vindt is of de schuldenaanpak, breder dan wat alleen de koningin doet, goed is. We moeten met elkaar eens nadenken over de vraag welke formule effectief is. SchuldenLabNL geeft juist adviezen over welke formules het beste werken. Er is weinig overzicht op wat het beste werkt.”
Omdat het Rijk geen regie wil nemen in de aanpak van de schuldenproblematiek moeten alle gemeenten het zelf uitzoeken. Sommigen kiezen voor het saneren van schulden en anderen doen aan financiële educatie om mensen bewust te maken van omgaan met geld. Máxima kan er niks aan doen dat de schulden van mensen steeds groter worden, het is de regering die in actie moet komen, stelt Mohandis vast. Hij hoopt dat het aankomende kabinet open staat voor oplossingen en de regie wel wil nemen.
D66-Tweede Kamerlid Joost Sneller wil dat leden van het Koninklijk Huis belasting gaan betalen. Hij erkent wel dat het koningshuis een groot bereik kan hebben. “Het wordt breed gewaardeerd in de samenleving dat zij hun impact gebruiken om bepaalde maatschappelijke thema’s bespreekbaar te maken en problemen onder de aandacht te brengen. Maar ik kan me goed voorstellen dat sommige mensen vragen hebben bij de keuze van de koningin voor specifiek financiële gezondheid in Nederland,” zegt Sneller, doelend op ‘het hele hoge belastingvrije inkomen van het koninklijk huis en hun andere vergoedingen’. Maar ook hij trapt niet op het gaspedaal: “De afweging blijft uiteindelijk aan de koningin zelf.”
Sector positief
Vanuit de sector klinkt eveneens een positief geluid over Máxima’s missie. De Amsterdamse oud-SP-wethouder Arjan Vliegenthart is tegenwoordig voorman van het Nationaal Instituut Budgetvoorlichting (NIBUD). “We merken dat de inzet van de koningin ertoe bijdraait dat financiële educatie prominenter op de agenda komt te staan. Bij events zoals de week van het geld zorgt haar aanwezigheid voor meer enthousiasme op scholen, bij leerkrachten en leerlingen,” zegt hij.
Uitgerekend de SP’er Vliegenthart is in zijn sas met Máxima. “Los van wat je verder van de monarchie vindt, zijn wij blij met de inzet van de koningin bij thema’s zoals financiële educatie en het voorkomen van schulden. Het draagt bij aan meer aandacht voor het onderwerp en daarmee aan het zichtbaar maken van urgente problemen.” Ook anderen in de branche omarmen haar: zij roemen Máxima om haar ‘deskundigheid’ en ‘feitenkennis’ en zijn tevreden met haar als ambassadeur voor meer financiële educatie.
Steentje bijdragen
Tijdens de jaarlijkse fotosessie van het koninklijk gezin op Paleis Huis Ten Bosch vroeg HP/DeTijd op vrijdag aan de koningin wat ze van de kritiek vindt. Is zij gezien haar positie en levensstijl wel de uitgelezen persoon om deze taak te vervullen? Door de inzet van financiële educatie en door SchuldenlabNL hebben mensen meer controle op hun financiën, stelde Máxima. Volgens haar loont het juist om hierin te investeren. Ze vindt het fijn dat ze haar ‘steentje kan bijdragen’ en iets goeds kan doen.
Wat doen we als een familie geldproblemen heeft? vroeg Máxima zich hardop af. Als koningin kan zij zulke situaties bij mensen niet aanzien, omdat schulden zeer ontwrichtend voor mensen en gezinnen werken. Van de kritiek op haar persoon lijkt ze zich weinig aan te trekken. Ze doet het werk voor SchuldenlabNL met anderen en heeft een goed team, benadrukte Máxima. ‘Alleen samen kunnen we dit te lijf gaan.’
Dit artikel verscheen eerder op de website van HP/DeTijd.
Comments